پیوند: http://www.kowsarnet.ir
«الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ۚ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا»
نساء، آیه141
«منافقان آنانی هستند که پیوسته انتظار می کشند و مراقب حال شمایند، چنانچه برای شما فتح و ظفری پیش آید (برای اخذ غنیمت) گویند: نه آخر ما با شما بودیم؟! و اگر کافران را فتح و بهره‌ای رسد به آنها گویند: نه ما شما را به اسرار مسلمانان آگاه کردیم و شما را از آسیب مؤمنان نگهداری نمودیم؟! پس خدا فردای قیامت میان شما و آنان حکم کند، و خداوند هیچ گاه برای کافران نسبت به اهل ایمان راه تسلّط باز نخواهد نمود.»
بنابراین منافقان کسانی هستند که همیشه می‌خواهند از هر پیش آمدی به نفع خود بهره برداری کنند، اگر پیروزی نصیب مومنان شود، فوراً خود را در صف مومنان جا زده، و می گویند آیا ما با شما نبودیم؟ و آیا کمک های ارزنده ما موثر در غلبه و پیروزی شما نبود؟
اما اگر بهره‌ای از این پیروزی نصیب دشمنان شود، فوراً خود را به آنها نزدیک کرده، مراتب رضایتمندی خویش را به آنها اعلام می‌دارند و می‌گویند: «این ما بودیم که شما را تشویق به مبارزه با مسلمانان و عدم تسلیم در برابر آنها کردیم بنابراین ما هم در این پیروزی‌ها سهم داریم»
برخی از مفسرین می گویند: مساله نفاق و منافقان در اسلام از زمانى مطرح شد كه پيامبر صلی الله علیه و آله به مدينه هجرت فرمود و پايه هاى اسلام قوى، و پيروزى آن آشكار شد، و گرنه در مكه تقريباً منافقى وجود نداشت، زيرا مخالفان قدرتمند هر چه می خواستند آشكارا بر ضد اسلام می گفتند، و انجام می دادند، و از كسى پروا نداشتند و نيازى به كارهاى منافقانه نبود.
اما هنگامى كه نفوذ و گسترش اسلام در مدينه دشمنان را در ضعف و ناتوانى قرار داد ديگر اظهار مخالفت به طور آشكار مشكل، و گاه غير ممكن بود، و لذا دشمنان شكست خورده براى ادامه برنامه هاى تخريبى خود تغيير چهره داده، ظاهراً به صفوف مسلمانان پيوستند، ولى در خفا به اعمال خود ادامه می دادند.
اصولاً طبيعت هر انقلابى چنين است كه بعد از پيروزى چشمگير با صفوف منافقان روبرو خواهد شد، و دشمنان سرسخت ديروز به صورت عوامل نفوذى امروز در لباس دوستان ظاهرى جلوه گر می شوند، و از اينجا است كه می توان فهميد چرا اين همه آيات مربوط به منافقين در مدينه نازل شده نه در مكه.
اين نكته نيز قابل توجه است كه مساله نفاق و منافقان مخصوص به عصر پيامبر صلی الله علیه و آله نبود، بلكه هر جامعه اى- مخصوصاً جوامع انقلابى- با آن روبرو هستند، به همين دليل بايد تحليل ها و موشكافي هاى قرآن را روى اين مساله نه به عنوان يك مساله تاريخى، بلكه به عنوان يك مساله مورد نياز فعلى، مورد بررسى دقيق قرار داد، و از آن براى مبارزه با روح نفاق و خطوط منافقين در جوامع اسلامى امروز الهام گرفت.
و نيز بايد نشانه هاى آنها را كه قرآن به طور گسترده بازگو كرده است دقيقاً شناخت، و از طريق اين نشانه ها به خطوط و نقشه هاى آنها پی برد.
نكته مهم ديگر اينكه خطر منافقان براى هر جامعه از خطر هر دشمنى بيشتر است، چرا كه از يك سو شناخت آنها غالباً آسان نيست، و از سوى ديگر دشمنان داخلى هستند، و گاه چنان در تار و پود جامعه نفوذ می كنند كه جدا ساختن آنها كار بسيار مشكلى است و از سوى سوم روابط مختلف آنها با ساير اعضاء جامعه كار مبارزه را با آنها دشوار می سازد.
به همين دليل اسلام در طول تاريخ خود بيشترين ضربه را از منافقان خورده، و نيز به همين دليل قرآن سخت‌ترين حملات خود را متوجه منافقان ساخته و آن‌قدر كه آنها را كوبيده هيچ دشمنى را نكوبيده است.
و جالب این است که نخستین ویژگی منافقان، ادعای اصلاح طلب آنان است، در حالی که مفسد واقعی همان‌ها هستند: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ قَالُواْ إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ. أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَـکِن لاَّ یَشْعُرُونَ»
بقره، آیات 11- 12
«هنگامی که به آنها گفته می شود در روی زمین فساد نکنید می گویند ما فقط اصلاح کننده ایم بدانید اینان همان مفسدانند و برنامه ای جز فساد ندارند ولی خودشان هم نمی‌فهمند»
[پس چه بسا بر مردم واجب است فریب منافقان روزگار خویش را حتی در سخت‌ترین شرایط نخورند و آنها را بشناسند و بدانند که اسلام بهترین ها را برای مردم می‌خواهد. و این مردم هستند که باید با رهبر خویش همراه شده و در رفع مشکلات و سختی ها کمک کرده و اجازه ندهند بیگانگان از آب گل‌آلود ماهی بگیرند.]
برگرفته از تفسیر نمونه جلدهای 1، 4، 24.
برای شناخت بیشتر چهره منافقین، ویژگی و صفات آنان، سرنوشت ایشان و … رجوع شود به تفسیر سوره‌های بقره، آل‌عمران، نساء، مائده، انفال، توبه، عنکبوت، احزاب، فتح، حدید، حشر، منافقون و تحریم
